Sawalan iku salah siji tradisi sing unik ing budaya Jawa. Istilah "Sawalan" asal saka tembung "Syawal", jeneng sasi kaping sepuluh ing kalender Hijriyah. Ing wektu iki, masarakat Jawa ngrayakake rampung bulan puasa Ramadan kanthi acara sing khas lan khusyuk.
Salah siji tradisi Sawalan sing misuwur yaiku "Kupatan". Kupatan iku tradisi nggawe lan njajan ketupat, panganan saka beras sing dibungkus janur utawa godhong kelapa. Ketupat iku didadekake simbol kebersihan lan kesucian. Biasan, ketupat dipangan bebarengan karo opor ayam, sambel goreng ati, lan sayur lodeh.
Sawalan uga dadi momen kanggo silaturahmi lan njaluk pangapunten marang kulawarga, tangga teparo, lan kanca. Saben wong nduweni kewajiban kanggo njaluk ngapura marang wong-wong sing wis tau disinggung utawa disengiti. Tradisi iki ngukuhak rasa persaudaraan lan ngedohak saka rasa dendam.
Kajaba iku, ana uga tradisi "Grebeg Syawal" sing dianakak ing kraton Yogyakarta lan Surakarta. Ing upacara iki, kraton nggawe gunungan saka hasil bumi kaya pari, palawija, lan woh-wohan sing bakal dibagekake marang rakyat. Gunungan iki dadi simbol welas asih lan rasa syukur marang Gusti Allah.
Sawalan ora mung tradisi agama, nanging uga budaya sing ngluhurake nilai-nilai sosial lan spiritual. Tradisi iki nyukupi kebutuhane masarakat kanggo nglebur dosa lan miwiti urip anyar sing luwih resik lan suci. Mula, Sawalan dadi bagan penting saka identitas budaya Jawa sing kudu dijaga lan dilestarikake.
