Pandangan Gen Z ing Budoyo panggih lan tedak siten

Surabaya, 15 Oktober 2025 – Ing jaman digital lan globalisasi kaya saiki, tradhisi Jawa kaya Panggih lan Tedak Siten isih dipraktekake dening masarakat. Ananging, unike, saiki generasi enom, utamane Generasi Z, wis wiwit nampani lan ndhukung pelestarian budaya mau kanthi pendekatan anyar.

Ritual Panggih inggih punika bagean saka upacara panggih manten Jawa, ing ngendi penganten kakung lan putri ketemu sawise upacara ijab lan ngalami prosesi adat kaya balangan suruh, wijikan, lan kacar-kucur. Dene Tedak Siten punika tradhisi kanggo bayi sing wis wiwit sinau mlaku, biasané nalika yuswane udakara pitung wulan.

Salah siji mahasiswa asal Solo, Dian (22 taun) ngandharake, “Aku seneng yen kulawargaku isih ngajeni tradhisi kaya ngene. Panggih ora mung seremoni, nanging nggambarake rasa hormat marang leluhur lan makna sakral pernikahan.”

Saliyane iku, Rahma (20 taun), salah siji content creator asal Semarang, nyritakake pengalamane nalika ndokumentasi acara Tedak Siten keponakane. “Lucu lan sarat makna. Biyen aku mung ngerti saka buku pelajaran, saiki malah aku melu motret lan ngunggahake menyang media sosial. Ternyata akeh sing penasaran lan nresnani tradhisi iki.”

Sanadyan generasi Z kerep dicap luwih nyedhak karo budaya manca, nyatae akeh sing tetep ngajeni lan malah promosi budaya Jawa kanthi cara anyar. Ana sing ndokumentasikake nganggo video, nulis blog, nganti nggawe konten edukatif ing TikTok lan Instagram.

Ki Surono, salah siji budayawan saka Bantul, ngendikakake, “Anak enom saiki kuwi kreatif. Yen tradhisi disangga lan dikemas nganggo cara sing cocog karo jamane, mesthi bakal lestari. Panggih lan Tedak Siten iku ora mung ritual, nanging jembatan antarane generasi lawas lan anyar.”

Miturut panaliten sakiwa-tengene budaya lokal, minate generasi enom marang kabudayan asli saya mundhak, utamane yen digandhengake karo nilai jati diri lan kebanggaan daerah.

Kanthi semangat anyar saka Generasi Z, ritual-ritual kaya Panggih lan Tedak Siten ora mung tetep lestari, nanging uga saya dikenal lan dimangerteni masarakat luwih amba, ora mung ing Jawa nanging nganti mancanegara.  

Tedhak Siten, upacara adat Jawa kang lumrahe dilaksanani nalika bayi yuswane watara pitu utawi wolu wulan lan wiwit sinau mlaku, dados lambang pangajab saha donga saka wong tuwa supados anake tansah pinaringan kabegjan lan urip kang becik.

Ing sajroning prosesi, sang bayi bakal liwat pirang-pirang tahapan, kados ta munggah tangga saka tebu, mlaku ing lemah, sarta mlebet kurungan pitik kang wis dipun arupi sae. Sajroning tradhisi punika, saben unsur kagungan makna filosofis kang jero.

Miturut sebagian ageng Generasi Z, Tedhak Siten punika dudu mung sekadar seremoni, nanging ugi wujud sambung rasa kaliyan oyod budaya. "Kula nate nyekseni ponakan kula nindakake Tedhak Siten, lan rasane nyentuh sanget. Ing salebeting simbol-simbol punika, kathah makna urip lan pangajab tiyang sepuh," ngendika Alifah (23 taun), mahasiswa Antropologi Universitas Indonesia.

Sanadyan mekaten, wonten ugi ing antarane generasi enom ingkang nyumerepi bilih tradhisi punika perlu dipun kemas malih supados tetep relevan. “Generasi kita punika visual lan digital banget. Menawi tradhisi kaya Tedhak Siten dipun dokumentasikake kanthi cara menarik, saged viral lan ndadekake para mudha saya sadar budaya,” ngendika Reza (21 taun), content creator saking Yogyakarta.

Kathah kulawarga enom ing jaman punika milih nindakake Tedhak Siten kanthi sentuhan modern. Prosesi adat tetep dipun lampahi manut paugeran, nanging ugi dipun iringi dokumentasi profesional, malah asring dipun siar langsung ing media sosial. Miturut para pelaku budaya, punika dados strategi kang efektif kangge njaga kelestarian tradhisi ing tengahing kemajuan jaman.

Salah satunggaling budayawan Jawa, Ki Harto Wiyono, nyamektakake keterlibatan Generasi Z punika minangka prabawa ingkang positif. "Kita boten saged nolak owah-owahan jaman, nanging kita saged damel budaya punika dados identitas urip. Generasi enom punika kunci supados tradhisi kados Tedhak Siten tetep gesang lan relevan," pangandikanipun.

Kanthi saya akeh generasi mudha ingkang melu aktif, kados dados peserta utawi dokumentator, Tedhak Siten nuduhake bilih piyambakipun dados salah satunggaling tradhisi Jawa ingkang saged adaptasi kaliyan jaman. Ing tangan Generasi Z, tradhisi punika boten namung dipun lestantunaken, nanging ugi dipun populeraken kanthi pendekatan anyar ingkang langkung kreatif lan inklusif. 

Cara Njaga Tradhisi Tedhak Siten lan Panggih ing Jaman Saiki

Ing jaman modern kados sapunika, nguri-uri lan njaga tradhisi-tradhisi Jawa kados Tedhak Siten lan Panggih dados tantangan piyambak. Ananging, tradhisi punika tetep saged lestari menawi kita saged adaptasi kaliyan perkembangan jaman tanpa ngilangi makna lan filosofi sakral ing salebeting prosesi.

Mangkene sawetara cara kang saged dipigunaake kanggo njaga lan nglestarekaké tradhisi Tedhak Siten lan Panggih:

1. Ngerteni Makna lan Filosofine: Para muda, utamane Generasi Z, perlu sinau lan mangerteni makna ing saben unsur prosesi. Menawi sampun ngerti tujuwan lan filosofi, tradhisi punika boten namung dipun lakoni, nanging dipun raosaké kaliyan ati lan bangga.

2. Ngemut lan Nglampahi Tradhisi ing Kulawarga: Tradhisi kedah dipunwiwiti saking kulawarga. Wong tuwa saged ngajak anak-anake ndherek nindakake utawi nyekseni langsung prosesi Tedhak Siten lan Panggih, supados anak enom gadhah rasa tresna tumrap budaya Jawa.

3. Adaptasi Kaliyan Sentuhan Modern: Tradhisi saged dipun kemas malih kanthi cara modern, kados dene dokumentasi video, siaran langsung (live streaming), utawi desain busana tradisional kang dipun modifikasi. Punika mbantu narik kawigaten generasi enom tanpa ngilangaké unsur asli.

4. Nggawe Konten Edukatif ing Media Sosial: Generasi Z saged nyebar informasi bab Tedhak Siten lan Panggih liwat platform digital kados Instagram, TikTok, lan YouTube. Konten kados vlog, tutorial, utawi cerita budaya saged narik minat tiyang kathah.

5. Kolaborasi kaliyan Sekolah lan Komunitas Budaya: Sekolah lan komunitas budaya saged damel program pelestarian budaya, kados pentas tradisional, pelatihan adat, lan kelas makna filosofi upacara adat. Generasi enom saged melu aktif ing kegiatan punika.

6. Nyengkuyung Kreativitas tanpa Ngganggu Sakralitas: Kreativitas dipun perlukan supados tradhisi tetep hidup. Nanging, kedah eling bilih unsur sakral lan nilai-nilai luhur ing tradhisi boten dipun ubah utawi dipun selehke. Kreativitas punika wujud pangembangan, dudu penggantos inti tradhisi.

Kanthi cara-cara punika, Tedhak Siten lan Panggih saged tetep lestari, urip, lan dipun tresnani déning generasi-generasi sabanjure. Tradhisi punika dudu mung warisan, nanging ugi identitas, jati diri, lan tali sambung antarane leluhur lan anak cucu.

Saka panliten babagan pandangan Generasi Z tumrap tradisi Tedak Siten lan Panggih, saged kapanggih bilih sanadyan jaman saya maju lan budaya global saya mlebu, generasi enom isih nduweni rasa kepingin weruh lan ngajeni tradisi Jawa. Nanging, ora kabeh anggota Gen Z ngerti teges lan makna jero saka upacara kasebut. Akèh-akèhé mung nyawang saka sisih simbolis lan estetik, ora nganti mangerteni filosofi lan nilai-nilai luhur kang kinandhut ana ing tradisi kasebut.

Sanajan mangkono, ana tandha-tandha positif yèn Gen Z wiwit sadar yèn nguri-uri budaya Jawa iku wigati minangka wujud identitas lan warisan leluhur. Kanthi cara anyar, kayata nuduhake tradisi kasebut liwat media sosial utawa nggawe dokumentasi digital, generasi iki nyoba nyawijèkaké budaya tradisional karo perkembangan jaman modern.

Mula, bisa disimpulaké yèn pandangan Gen Z tumrap tradisi Tedak Siten lan Panggih iku campuran antarane rasa kagum marang kabecikan budaya lan tantangan nglestarakake maknane ing tengah arus modernisasi. Nguri-uri tradisi ora mung minangka acara seremonial, nanging uga minangka pangeling yèn budaya Jawa nduwèni ajining dhiri sing kudu dijaga lan diwarisaké marang generasi sabanjure.